Srbija i Rusija u Velikom ratu

Dušan M. Babac Monografska publikacija Petar I: Kralj oslobodilac autora Dušana M. Bapca predstavlja političko-istorijsku analizu okolnosti koje su pratile život i vladavinu jedne od najistaknutijih i najsvetlijih figura srpske istorije, kralja Petra Prvog Karađorđevića. Autor polazi od zaključka da je, o čoveku koji je ostavio dubok trag u novijoj istoriji Srbije, relativno malo pisano. Oslanjajući se na pouzdanu arhivsku građu i radove uglednih domaćih autora, i pre svega na objektivno i činjenično sagledavanje istorijskog konteksta, autor nastoji da stvori pouzdanu sliku o njegovom detinjstvu i mladosti, školovanju, životu u emigraciji, materijalnom položaju, duhovnim težnjama, političkim shvatanjima. U našoj savremenoj istoriji jedini je kralj Petar bio ustavotvorni parlamentarni monarh i demokrata u pravom smislu te reči, i bez obzira na činjenicu da je vladao pre više od 100 godina, njegov primer može biti veoma inspirativan i uzor i u današnje vreme, naročito kada se uzme u obzir i njegova lična skromnost koja se graničila sa asketizmom. U životu kralja Petra jasno se izdvajaju tri celine: život u izgnanstvu, u otadžbini i rat i poslednje godine. Petar I: Kralj oslobodilac vredan je doprinos istoriografiji i dragocena istorijska biografija, koja kod objektivnog i dobronamernog čitaoca podstiče otrežnjenje i buđenje zdrave nacionalne svesti, jer se ne zasniva na štetnim euforičnim mitovima, već na zrelom i odmerenom sagledavanju i uvažavanju nacionalne istorije. Činjenica da je monografska publikacija štampana kao dvojezično izdanje na srpskom i engleskom jeziku, i omogućuje da najsvetlije stranice naše savremene istorije postanu dostupne čitaocima širom sveta. Poseban doprinos pomenute monografije je vizuelni materijal koji je prati, tim pre što nikada do sada nije objavljena ni jedna ilustrovana monografija o kralju Petru. Preko 300 fotografija iz epohe, mahom nepoznatih široj javnosti, predstavljaju istorijski izvor prvog reda. Takođe, za potrebe izrade pomenute monografije, prikupljeni su portreti Petra Karađorđevića koji se čuvaju u svim muzejima u Republici Srbiji i Republici Srpskoj, ali i na širem prostoru bivše Jugoslavije, kao i u privatnim zbirkama. Na taj način će čitaocima knjige biti omogućeno da vide portrete čiji autori su bili Arsenije Petrović, Uroš Predić, Vlaho Bukovac, Nikola Milojević, Špiro Bocarić, Vsevold Guljevič, Vladimir Becić, Bogosav Vojnović – Pelikan, Frensis Oven Selsburi, Valdo Berbe i drugi. Najveći deo pomenutog materijala do sada nije bio publikovan. U zasebnom poglavlju monografije prikazani su spomenici kralju Petru, dela najistaknutijih domaćih vajara toga vremena, koji su bili podignuti posle njegove smrti i koji su najvećim delom uništeni za vreme Drugog svetskog rata ili neposredno po njegovom završetku. Naposletku, treba napomenuti da u monografiji po prvi put imamo publikovane fotografije nekih ličnih predmeta kralja Petra, poput venčanih kruna kneza Petra i kneginje Zorke sa Cetinja iz 1883, triptih ikona koju je kralj Petar dobio na poklon od ruskog cara Nikolaja II i koju je svuda nosio sa sobom, i u povlačenju preko Albanije, dva molitvena krsta koja je poklonio manastiru Hilandar prilikom posete 1910, prvi rendgenski snimak u Srbiji iz 1905. godine, na kome se vidi šaka kralja Petra sa zaostalim kuršumom iz francusko-pruskog rata, knjiga episkopa žičkog Save Dečanca „Vladalac i narod – krunisanje i miropomazanje vladaoca i dužnosti njegove i narodne”, sa posvetom kralju Petru, dvorski meniji, pozivnica za slavu, eks librisi, naravno i krunidbene insignije iz 1904. godine i još mnogo toga.